Wielka Gra – Akcja pod Arsenałem

„Ambicji, i to mocnej ambicji, nigdy tym młodym ludziom nie brakowało”.

26 marca 1943 roku Grupy Szturmowe Szarych Szeregów przeprowadziły akcję o kryptonimie „Meksyk II”, bardziej znaną jako „Akcja pod Arsenałem”. W wyniku przeprowadzonej przez harcerzy akcji uwolniono harcmistrza Jana Bytnara „Rudego”, oraz 20 więźniów przewożonych z alei Szucha do więzienia na Pawiaku. Skatowany przez Niemców „Rudy” zmarł cztery dni po jego odbiciu. Co ważne, umarł wśród swoich. Podczas przesłuchań nikogo nie wydał. Jeden z ratujących go przyjaciół, podharcmistrz Maciej Aleksy Dawidowski „Alek”, zmarł od ran poniesionych podczas akcji w tym samym dniu co „Rudy”. „Alek” został, jako pierwszy harcerz Szarych Szeregów, pośmiertnie odznaczony najwyższym polskim odznaczeniem wojskowym – Krzyżem Orderu Virtuti Militari. Tak ostatnie chwile „Alka” opisał Aleksander Kamiński:

Alek gasł. Tracił przytomność. Rozumiał już, że gra jego życia dobiega końca. Rozumiał i nie przestawał się uśmiechać. Jakaż to wielka była gra.

Uratowany przez „Alka” „Rudy”, tak widział walkę dla Polski i przyszłość:

Życie byłoby nędzne i zawstydzające – mówił Rudy – gdybyśmy skupiali się tylko na przygotowaniu do zadań jutra, a nie brali udziału w walce już dziś. Ale życie byłoby głupie i bezsensowne, gdybyśmy żyli tylko walką dzisiejszą, a nie przygotowywali się do jutra. Zaś przygotowanie jutra to nie jeden tor, to dwa tory: szkolenie żołnierskie do jawnej walki żołnierskiej i szkolenie się naukowe, zawodowe, społeczne do pracy cywilnej w Polsce. Mam odwagę powiedzieć, że moją osobistą ambicją jest nie tylko bicie rekordów w Małym Sabotażu, chcę także kiedyś bić rekordy jako technik i człowiek. Żeby ruszyć z miejsca tę przeklętą bryłę świata, żeby dopomóc do nadrobienia tych przeklętych zapóźnień nad Wisłą.

Dwaj przyjaciele zmarli 30 marca 1943 roku. „Rudy” nie doczekał  swoich 22. urodzin, „Alek” – 23. Złożyli ofiarę z własnego życia dla wolnej Ojczyzny – która nigdy nie nadeszła. 4 kwietnia 1946 roku spoczęli we wspólnym grobie w kwaterze Harcerskiego Batalionu Armii Krajowej „Zośka”, na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

Czuwaj!

Politycznie Niepoprawny B

fot. agat.wp.mil.pl

Wszystkie cytaty pochodzą z książki Aleksandra Kamińskiego „Kamienie na szaniec”, wydanej po raz pierwszy w lipcu 1943 roku. Więcej na temat metod, organizacji i działań harcerzy pod niemiecką okupacją można znaleźć w książce, a właściwie w podręczniku konspiracji, „Wielka Gra” napisanej również przez Aleksandra Kamińskiego. Pierwsze wydanie tego podręcznika zostało skonfiskowane i zniszczone w 1942 roku na rozkaz Komendy Głównej Armii Krajowej, powodem była dekonspiracja metod walki. Drugie wydanie, przygotowane na rozkaz Komendy Głównej AK, po wielu trudnościach wydawniczych trafiło do jednego z lokali Komendy Głównej Szarych Szeregów (kryptonim „Pasieka”) w Warszawie 31 lipca 1944 roku. Od 1 sierpnia książki miały być dostarczane do wszystkich komórek, nie zostały, ponieważ wybuchło powstanie. Prawdopodobnie cały nakład spłonął w pierwszych dniach walki Warszawy. Trzecie wydanie, również w konspiracji, wydało Niezależne Wydawnictwo Harcerskie w 1983 roku (antydatowane na 1981). W roku 2012 Oficyna Wydawnicza „Rytm” wydała książkę będącą pełną edycją oryginału z 1942 r., ilustrowaną i opatrzoną aparatem naukowym. Warto przeczytać.